21.11.2016 Грамадства
Для прапаганды беларускай паэзіі і мовы ён зрабіў больш, чым Міністэрства культуры
... Чарговыя заняткі бясплатных курсаў беларускай мовы "Мова нанова» прайшлі ў Брэсце, у прасторным арандаваным памяшканні будынка на рагу вуліц Дзяржынскага і Куйбышава. Тут сабраліся студэнты, старшакласнікі і проста маладыя людзі, якія неабыякавыя да роднай беларускай мовы - усяго каля ста чалавек. Сядзячых месцаў не хапіла, і многія стаялі і слухалі. Была заўважана нават пара, якая прыйшла на сустрэчу з калыскай, у якой сядзела гадавалае дзіця ...
Вялі заняткі заснавальнікі курсаў філолаг Алеся Ліцвінаўская і журналіст Глеб Лабадзенка, якія арганізавалі іх яшчэ каля трох гадоў таму - у студзені 2014 года. Заняткі праходзілі ў інтэрактыўнай форме, цікава і нязмушана. Вядучыя прапаноўвалі праскланяць даволі няпростыя назоўнікі ў розных склонах. Потым на экране з'яўляліся гэтыя ж назоўнікі з іх правільнымі канчаткамі. Так ішло засваенне лексічнага складу беларускай мовы.
На гэты раз курсантам падрыхтавалі шыкоуны падарунак, калі верыць словам Сэнт-Экзюперы, што «самая вялікая раскоша - гэта раскоша чалавечых зносін». На сустрэчу з берасцейцамі з Мінска прыехаў вядомы 45-гадовы беларускі музыкант і гітарыст-выканаўца Зміцер Вайцюшкевіч.
На першы погляд, нічога прыкметнага, каб кідалася ў вочы: рослы, сціплы, доугія валасы. Але у яго паводзінах і голасе адчувалася нейкая ўнуртаная моц і ўпэўненасць. І гэта невыпадкова: зараз беларускі бард - адзін з самых яскравых прадстаўнікоў сучаснай беларускай нацыянальнай песні. На яго рахунку паўтара дзясятка альбомаў і канцэртных праграм на вершы беларускіх паэтаў - Барадуліна, Бураўкіна, Някляева, Камоцкага, а таксама польскіх, шведскіх, японскіх паэтаў у перакладзе на беларускую мову. Многія нават жартуюць, што для прапаганды беларускай паэзіі і мовы Вайцюшкевіч свай дзейнасцю зрабіў больш, чым Міністэрства культуры РБ.
З-за актыўнай грамадзянскай пазіцыі Зміцер двойчы (у 2004-2007 і 2011-2014 гадах) трапляў у неафіцыйныя спісы «забароненых» музыкаў, чые канцэрты ў Беларусі, як і у эфіры на Беларускім радыё і тэлебачанні, сустракаюць уселякія наўмысныя штучныя перашкоды, а па сутнасці пакуль немагчымыя. У той жа час у сябе на Радзіме ён - жаданы госць на рознага роду нефармальных тусоўках, да таго ж добра вядомы і любімы ў Польшчы і Чэхіі.
... На занятках курсаў «Мова нанова» у Берасце моладзь сустрэла Зміцера Вайцюшкевіча апладысментамі як добрага знаёмага. Спачатку ён распавёў па мікрафоне, што па-беларуску пачынаў памалу: «гэкаў» і «чэкаў» нармальна, а ў астатнім трэба было ўдасканальвацца, што ён і рабіў. Сваімі песнямі пад гітару, густым барытонам і прыроджаным гумарам ён зачараваў дзяўчат і юнакоў. Праспяваў шмат песень, у якіх рамантызм уяўлення суседнічаў з суровай рэальнасцю, а гумар - з горкімі разважаннямі пра лёс Радзімы і народа. Гэта вынікала з песняу: «Святло мае адзiнае», «Як бралі мяне ў салдаты», «Прарок», «Ой, мамачка, ой, ма!» i іншых.
У перапынках паміж песнямі і апладысментамі ён распавядаў, пра што яны і як нараджаліся. Напрыклад, пра вясёлую салдацкую песню ён казаў, што яна пра тое, як «маладога берасцейскага хлопца забралі служыць у Печы». Для даведкі: у Печах, што пад Барысавым, у савецкі час знаходзілася адна з самых стромкіх «вучэбак», заканчэнне якой было падобна на малы «дэмбель».
Між іншым распавёў, што ён не служыў, таму што ўвесь час вучыўся, а потым Саюз распаўся, затым бард зноў ажаніўся - і якая там служба? Але мае ваенны білет, у якім запісана: «артыст аркестра».
Праспяваў ён і некалькі песень са свайго новага альбома, які яшчэ не выйшаў, але для якога ён запісаў ўжо 9 новых песень. У прыватнасці, песню «Прарок» знакамітага чэшскага кампазітара, паэта і барда Яраміра Нагавiцы ў перакладзе свайго калегі Віталя Воранава.
«Гэтая песня пра тое, iто нашы чаканнi могуць не супадаць з рэчаіснасцю, - гаварыу Зміцер. - А яно так і не будзе, трэба яшчэ доўга працаваць і працаваць».
У той песні за душу бралі такія радкі:
«На пагорку я стаю на калодзе,
А наукол мяне народ. Што мне людцы?
Ты мой любы беларускі народзе,
Ты уратуй мяне ад страты і згубы.
Я ж узнёс на неба месяцам праўду,
Запау на небе зорку-свабоду,
А народ свабодзе з праўдай не рады,
Не да месяца і зоркі народу.
Ён гадае, калі здейсніцца страта
І калі мяне засыплюць зямлёю,
Што і што тады займе адкаты
То халодны веруш з пятлею.
Ці вось песня, дзе гаворыцца пра апошнія хвіліны жыцця i дзе ёсць такія словы:
«Бруснiчкаю пракотiцца крывiнка на губе,
Пакiтчана маркотiцца, калi не па сабе,
І словамі апошнімі, калі ўжо слёз няма,
Усклiкнем, як памолімся: «Ой, мамачка, ой, ма!»
У творчай скарбонцы Зміцера Вайцюшкевіча каля двух дзесяткаў альбомаў. Апошняя праца - гэта альбом «Камэта», які запісаны на песні вядомага чэшскага паэта і спевака Яраміра Нагавіцы ў перакладзе на беларускую мову Андрэя Хадановіча і Віталя Воранава. Альбом, які ўбачыў святло ў канцы 2015 года, ухваліў і аўтар песень. У гэтым годзе яму ўдалося выступіць з песнямі Яраміра Нагавіцы перад самім аўтарам: «Ён сказаў, што «я такі ж, як ён», і што яму падабаецца альбом. Мы сустрэліся, і гэта мяне неяк супакоіла. Я зараз такі ж, як Нагавіца ... І маю надзею, што ўсё ж такі калісьці Ярамір прыедзе і ў Беларусь. Вось у Польшчы ён вельмі вядомы, а ў Беларусі яго яшчэ не ведаюць добра, таму будзем старацца, каб гэта змянілася ».
Праўда, зладзіць афіцыйную прэзентацыю альбома «Камэта» у Беларусі Зміцер Вайцюшкевіч пакуль не мае магчымасці. Затое літаральна некалькі дзён таму музыка даў два канцэрты на Падляшшы ў Бельску Падляскім і Беластоку ў рамках фестывалю «Бардаўская восень 2016».
Зараз Зміцер Вайцюшкевіч рыхтуецца адправіцца ў вялікае гастрольнае турнэ па Канадзе і Злучаных Штатаў. У планах музыканта выступу ў Швейцарыі і Маскве, хоць Вайцюшкевіч прызнаецца, што сам здзіўлены тым, што ў расійскай сталіцы яго песні запатрабаваныя.
